Zgodnie z doniesieniami publikacji branżowych w Polsce od niemal trzech dekad jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju branży trasnportowej w jej międzynarodowym wymiarze. Kraj nie tylko uczestniczy w międzynarodowym transporcie, ale również sam buduje swoją pozycję jako ważne centrum logistyczne. Poczyniono wiele inwestycji, obejmujących tworzenie europejskich, ale także międzykontynentalnych szlaków transportowych. Budowane jest również zaplecze magazynowe. Z każdym kolejnym rokiem udoskonalana jest sieć komunikacyjna pomiędzy podmiotami, uczestniczącymi w poszczególnych etapach procesu rozmieszczania towarów. Dynamiczny rozwój niesie ze zobą szereg korzyści tak dla gospodarki rozumianej globalnie w ujęciu Państwowym, ale również dla poszczególnych przedsiębiorców działających w branżny. Jak to w biznesie jednak bywa, nieodzwonym elementem rozwoju, są też rzyka z tym związane. Wszak wzomożona ilość stosunków gospodarczych determinuje również rozrost wszelakiego rodzaju nadużyć. Jednym z takich zagrożeń jest, powstawanie wsród przedsiębiorów zatorów płatniczych a dalej utrata płynności finansowej wynikająca czestokroć nietermiowej zapłaty za wykonane usługi.

W niniejszym opracowniu, postaram się przybliżyć problem jednego z czynników mających wpływ na powstawanie takowych zatorów płatniczych jak również wskażę, że wykorzystywane postanowienia umowne w tej mierze, nie znajdują uzasadnienia w świetle obecnie obowiązujacych przepisów prawa.

Wśród najczęstszych problemów, z którymi borykają się Klienci Kancelarii prowadzący działalność w branży transportowej, są postanowienia umowne (np. Zleceń transportowych), wskazujące, iż brak dostarczenia listu przewozowego czy też innego dokumentu świadczącego o wykonaniu przewozu, spowoduje wstrzymanie płatności. Niejednokrotnie również spotykane są regulacje nakładające na przewoźnika obowiązek uiszczenia na rzecz spedytora kary umownej z tego tytułu. Zastrzeżenia takie spotykane są również w zakresie formy dostarczenia dokumentów przewozowych w sposób wskazany przez podmiot zlecający wykonanie usługi transportowej (np. dostarczenie dokumentów na wskazany przez Zlecającego serwer). Praktyka taka jest powszechna i częstokroć stanowi ona podstawę szeregu nadużyć.

W pierwszej kolejności uwypuklić należy, że blokowanie płatności za wykonany przewóz z uwagi na niedostarczony dokument jest niezgodne z istotą przewozu na gruncie Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów z dnia 19 maja 1956 roku (dalej, jako „Konwencja CMR”). Wskazać, bowiem należy, iż istotą przewozu, usługi transportowej, obowiązkiem przewoźnika jest dokonanie przewozu za wynagrodzeniem, w określonym terminie, w sposób prawidłowy, tak, aby towar nie został podczas transportu uszkodzony, czy też, aby nie doszło do kradzieży i ubytków, oraz udokumentowanie wykonania zlecenia – nie tylko poprzez przedłożenie listu przewozowego. Za elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii) umowy przewozu uznaje się: oznaczenie trasy przewozu (zasadniczo punktu początkowego i końcowego takiej trasy), określenie wynagrodzenia przewoźnika oraz przedmiotu przewozu (przedmiotem tym są ludzie oraz rzeczy ruchome). Jak wskazuje się w piśmiennictwie, Konwencja CMR nie zawiera bezwzględnego nakazu wystawiania listu przewozowego, a sam list nie jest przesłanką zawarcia umowy przewozu podlegającej postanowieniom Konwencji CMR. Zaznaczyć należy, że zarówno wystawienie, jak i późniejsze doręczenie listu przewozowego ma charakter dodatkowy względem umowy przewozu i stanowi element jej realizacji, nie jest zaś essentialia negoti umowy przewozu. W art. 4 Konwencji CMR regulującej międzynarodowy przewóz drogowy towarów wskazano, że list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy przewozu oraz że brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływa na istnienie ani na ważność umowy przewozu, która mimo to podlega przepisom niniejszej Konwencji. W kwestii tej warto przywołać jakże trafne uzasadnienie Wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie z dnia 17 grudnia 2014 roku, w sprawie o sygn. I ACa 971/14 wskazał, że „Konwencja CMR nie zawiera bezwzględnego nakazu wystawiania listu przewozowego, a sam list nie jest przesłanką zawarcia umowy przewozu podlegającej postanowieniom Konwencji CMR”. Nieuzasadnionym jest, zatem fakt, powoływania się przez podmiot zlecający wykonanie usługi transportowej, na fakt, iż pomimo, że nie przeczy on wykonaniu usługi przez powoda – usługi mającej na celu transport towaru na wskazanej trasie, uzależnia obowiązek zapłaty wynagrodzenia z tego tytułu, od dostarczenia dokumentów przewozowych. Częstokroć spedytor powołuje się w tej kwestii na naruszenie warunków Zlecenia transportowego (Przewozowego) lub ogólnych warunków zlecenia spedycyjnego, których postanowienia uprawniają Spedytora do niewypłacenia na rzecz przewoźnika umówionego wynagrodzenia.

Podkreślenia, wymaga okoliczność, iż postanowienia art. 41 Konwencji CMR wskazujące, że z zastrzeżeniem postanowień art. 40 jest nieważna i pozbawiona mocy każda klauzula, która pośrednio lub bezpośrednio naruszałaby postanowienia niniejszej Konwencji. Nie ulega wątpliwości, że taką klauzulą – pozbawioną mocy – jest wprowadzanie postanowienia uzależniającego dokonanie płatności od uprzedniego przedłożenia listu przewozowego. Potwierdzeniem powyższego jest również treść art. 17 Konwencji CMR określająca, w jakich wypadkach odpowiada przewoźnik. Zgodnie z przywołaną regulacją: „przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy”. Regulacja nie nakłada na przewoźnika odpowiedzialności z tytułu niedoręczenia listu przewozowego czy nawet nieterminowego jego dostarczenia. Koniecznym jest wskazanie, że istotą przewozu jest dostarczenie towaru zgodnie z określonym w zleceniu transportowym, a nie doręczenie dokumentów, w szczególności w określonym terminie. Reasumując powyższe, niedostarczenie listu przewozowego nie może skutkować odmową zapłaty za wykonany transport a tym bardziej zobowiązaniem przewoźnika do zapłaty z tego tytułu kary umownej.

Chcąc zobrazować omawianą kwestie kompleksowo należy jednak wskazać, że  Konwencja CMR przewiduje odpowiedzialność przewoźnika za zagubienie lub niewłaściwe użycie dokumentów co determinować może odmowę płatności za wykonaną przez przewoźnika usługę.  Art. 11 ust. 3 Konwencja CMR określa, bowiem szczegółowo, jakie warunki skutkują odpowiedzialnością przewoźnika. Regulacja ta dotyczy dokumentów towarzyszących listowi przewozowemu, nie natomiast samemu listowi przewozowemu. Wskazana regulacja determinowana była bowiem specyfiką transportu międzynarodowego i koniecznością załatwienia formalności celnych, czy też z koniecznością poddania towaru kontroli jakościowej, fitosanitarnej, technicznej, czy też weterynaryjnej. Podmiot wydający przewożony towar powinien załączyć do listu wskazane dokumenty, pozostawić do dyspozycji przewoźnika oraz udzielić mu wszelkich żądanych informacji. Na taką interpretację przepisu art. 11 ust. 3 w zw. z art. 11 ust. 1 Konwencji CMR wskazuje jego literalne brzmienie, poparte jednak również wykładnia funkcjonalną. Częstokroć przepis ten jest powoływany jako podstawa do wstrzymania płatności z tytułu niedostarczenia bądź nieterminowego dostarczenia listu przewozowego co w świetle wyżej przytoczonego pozostaje oczywiście bezzasadne. Mając na uwadze wyżej przytoczone należy stwierdzić, iż niezasadnym jest uzależnianie płatności za transport od przedłożenia listu przewozowego, czy też dostarczenia go w określonym terminie. Za wykonaną prawidłowo usługę należy się umówiona zapłata.


Podstawa:
1. Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania sporządzone w Genewie 19 maja 1956 r.,
2. Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 grudnia 2014 roku, w sprawie o sygn. I ACa 971/14,
3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.

Klikając w przycisk „Wyślij” lub „Aplikuj” bierzesz udział w procesie rekrutacyjnym, a Twoje dane będą przetwarzane Kancelaria Prawna VIA LEX L. Szcześniak i Wspólnicy Sp. k. z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Danuty Siedzikówny 12, 51-214 Wrocław (Administrator danych osobowych), tym samym zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych, w zakresie wykraczającym poza zakres wymagany przepisami prawa, zawartych w zgłoszeniu rekrutacyjnym, w celu prowadzenia rekrutacji na stanowisko wskazane w ogłoszeniu. W każdym czasie możesz cofnąć ww. zgodę, kontaktując się z nami pod adresem: hr@krd.pl.

Pełną informację odnośnie przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz TUTAJ.

Twoje dane osobowe będziemy przetwarzać w celu prowadzenia rekrutacji na stanowisko wskazane w ogłoszeniu, w oparciu o następujące podstawy: (1) przepisy prawa – dane wskazane w Kodeksie pracy (m.in. dane identyfikacyjne, dane kontaktowe, wykształcenie, doświadczenie zawodowe, umiejętności, kwalifikacje) i inne ustawy szczegółowe; (2) aby podjąć działania na Twoje żądanie przed zawarciem umowy (np. informacje o oczekiwanym wynagrodzeniu i Twojej dyspozycyjności dotyczącej rozpoczęcia pracy); (3) w oparciu o Twoją zgodę (np. Twój wizerunek, zainteresowania). Możemy przetwarzać Twoje dane osobowe zawarte w zgłoszeniu rekrutacyjnym także w celu ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami, jeżeli roszczenia dotyczą prowadzonej przez nas rekrutacji. W tym celu będziemy przetwarzać Twoje dane osobowe w oparciu o nasz prawnie uzasadniony interes, polegający na ustaleniu, dochodzeniu lub obrony przed roszczeniami w postępowaniu przed sądami lub organami państwowymi. W oparciu o Twoją odrębną zgodę Twoje dane osobowe będziemy mogli przetwarzać także w celu prowadzenia przyszłych rekrutacji na różne stanowiska. Podanie danych osobowych wskazanych w przepisach prawa, niezbędnych do podjęcia działań na Twoje żądanie przed zawarciem umowy, jest wymagane, żeby wziąć udział w rekrutacji. W przypadku niepodania wymaganych danych osobowych, podjęcie współpracy może być niemożliwe lub będzie bardzo utrudnione. Podanie pozostałych danych jest dobrowolne. Masz prawo dostępu do swoich danych, w tym uzyskania ich kopii, sprostowania danych, żądania ich usunięcia, ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania oraz przeniesienia podanych danych (na których przetwarzanie wyraziłeś zgodę lub przetwarzamy je na Twoje żądanie przed zawarciem umowy) do innego administratora danych. Masz także prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Twoje dane osobowe przetwarzamy w celu prowadzenia rekrutacji na stanowisko wskazane w ogłoszeniu przez okres do jej zakończenia, jednak nie dłużej niż przez okres sześciu miesięcy od dnia otrzymania przez nas Twojej aplikacji, a gdy wyrażasz zgodę na udział w przyszłych rekrutacjach przez czas do jej wycofania, jednak nie dłużej niż przez okres dwunastu miesięcy od dnia wyrażenia zgody. Cofnięcie zgody pozostaje bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.

Odbiorcami Twoich danych osobowych mogą być dostawcy usługi publikacji ogłoszeń o pracę, dostawcy systemów do zarządzania rekrutacjami, agencje rekrutacyjne, dostawcy usług IT, podmioty z Grupy Kaczmarski (https://kaczmarskigroup.pl/grupa).

Korzystamy z rozwiązań technicznych, które mogą być dostarczane przez podmioty, które mają swoją siedzibę poza Europejskim Obszarem Gospodarczym EOG, w tym do USA. Dostawcy takich rozwiązań to m.in. Microsoft, dlatego w określonych sytuacjach Twoje dane mogą być przekazywane do państw spoza (EOG). Transfer danych odbywa się na podstawie umów powierzenia danych osobowych zawierających standardowe klauzule umowne. Wykorzystywane zabezpieczenia danych osobowych analizowane są pod kątem ryzyk i mogą ulec zmianie, m.in. w przypadku przyjęcia przez odpowiednie organy nowych instrumentów prawnych służących zapewnieniu odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa danych osobowych przekazywanych poza EOG.