startAktualnościInteres prawny, a interes faktyczny w aktualnym orzecznictwie – udostępnianie danych z rejestru PESEL oraz rejestru mieszkańców
Aktualności
18
12
2020
Interes prawny, a interes faktyczny w aktualnym orzecznictwie – udostępnianie danych z rejestru PESEL oraz rejestru mieszkańców
Nowelizacja postępowania cywilnego z listopada 2019 roku, którą uważa się za rewolucyjną w zakresie doręczeń pism procesowych, w szczególności z powodu gruntownego przemodelowania ich sposobu oraz likwidacji instytucji „domniemania doręczenia”, czemu wyraz dały zmiany w brzmieniu art. 139 KPC oraz dodanie art. 139 1 KPC, spowodowała nie tylko problemy interpretacyjne, związane z implementacją nowych przepisów, ale także ożywiła sięganie po inne instytucje prawne, które dotychczas wykorzystywane były w mniejszym stopniu. W związku z likwidacją „domniemania doręczenia” na wierzycieli nałożono dodatkowy obowiązek związany z ustaleniem aktualnych danych adresowych dłużnika. Powyższa regulacja spowodowała, że wierzyciele coraz to częściej i chętniej sięgają po instytucje wynikającą z art. 46 ustawy o ewidencji ludności – wniosku o udostępnienie informacji z rejestru PESEL oraz rejestru mieszkańców.

Za większym zainteresowaniem powyższym sposobem ustalania aktualnych danych adresowych przyszłych przeciwników procesowych, idą także problemy interpretacyjne i spory doktrynalne związane z ustalaniem tego, komu i na jakim etapie dane powinny być udostępnione. Z brzmienia art. 46 pkt. 2 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności, wynika, że dane zawarte w urzędowych rejestrach mogą być udostępniane „osobom i jednostkom organizacyjnym” (za które uznać należy: m.in. osoby fizyczne, bądź spółki prawa handlowego), jeżeli wykażą w tym interes prawny. Użycie przez ustawodawcę nieostrego pojęcia „interesu prawnego” powoduje, że granica między sytuacjami, które według organu są interesem prawnym, a które uznawać należy za interes faktyczny, ulega przesunięciu – na niekorzyść wierzycieli.

Dotychczasowa praktyka, jeszcze sprzed „dużej” nowelizacji, pozwalała na uzyskanie informacji o dłużniku na podstawie chociażby wystawionej i zaakceptowanej faktury VAT, podpisanej umowy o współpracy, której towarzyszyło racjonalne uzasadnienie. Aktualnie to już nie wystarczy. Praktyka rozwiązywania spraw w przedmiocie w/w wniosków, a kolejno orzecznictwo sądów administracyjnych zmierza w tym kierunku, że powyższe sytuacje pozwalają na uznanie, że wnioskodawca posiada interes faktyczny, jednak nie jest to wystarczające, aby wykazać interes prawny. W praktyce powoduje to sytuację, w której wierzyciele decydują się na kierowanie spraw do sądu, powołując się na ostatni znany adres przeciwnika, co znacznie wydłuża prowadzenie sprawy, często obliguje do włączenia do sprawy Komornika Sądowego, na którego nakłada się próbę doręczenia pisma w miejscu domniemanego miejsca pobytu (siedziby) dłużnika.

Powyższe spowodowane jest tym, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych, za wystarczające do wykazania interesu prawnego jest dopiero zobowiązanie Sądu powszechnego do ustalenia danych, w przypadku, gdy dane adresowe przeciwnika procesowego nie są wystarczające do doręczenia odpisu pozwu, w myśl znowelizowanych przepisów z rozdziału II Kodeksu Postępowania Cywilnego – dotyczącego doręczeń.

Tym samym stwierdzić można, że o ile przepisy postępowania cywilnego nałożyły na wierzycieli obowiązek dokonania dodatkowych czynności w celu ustalenia danych adresowych dłużnika, co ma zapobiegać mechanicznemu wydawaniu nakazów zapłaty, o których dłużnicy nie mają pojęcia, to nie zagwarantowano żadnych, dodatkowych instytucji i narzędzi, które pozwolą na prawidłowe wykonanie tego obowiązku, co więcej, aktualnie istniejące zostały zaostrzone przez orzecznictwo.

W konsekwencji, w braku dodatkowych możliwości, powoduje to jedynie przedłużenie postępowania cywilnego oraz angażowanie dodatkowych organów w proces. Dlatego też postulatem de lege ferenda byłoby zapewnienie wierzycielom takich instytucji, które pozwalałyby na ustalanie adresów dłużników, zgodnie z intencją ustawodawcy dotyczącą nowelizacji procedury cywilnej, co do doręczeń pism procesowych.