startAktualnościWyzbycie się majątku przez dłużnika a ochrona interesu wierzycieli
Aktualności
14
06
2019
Wyzbycie się majątku przez dłużnika a ochrona interesu wierzycieli
Często zdarza się tak, że w trakcie trwania postępowania cywilnego dłużnicy podejmują działania zmierzające do wyzbycia się składników majątkowych, mogących w przyszłości stanowić przedmiot zaspokojenia roszczeń swoich kontrahentów (wierzycieli). W wyniku tych czynności, majątek dłużnika ulega znacznemu uszczupleniu, co wpływa bezpośrednio na niemożność zaspokojenia istniejących już wierzycieli. Należy jednak pamiętać, że bezskuteczna egzekucja w postępowaniu egzekucyjnym nie zamyka w takiej sytuacji drogi do odzyskania należności, zaciągniętych przez dłużnika przed datą dokonania czynności, z pokrzywdzeniem wierzycieli. W sytuacji zaistnienia zdarzenia, wskazującego na nielojalne i sprzeczne z dobrymi obyczajami zachowania dłużnika, wierzycielowi przysługuje możliwość skorzystania z instytucji skargi pauliańskiej.

Skarga pauliańska pozwala na przełamanie zasady, zgodnie z którą wierzyciel może szukać zaspokojenia wyłącznie w obrębie masy majątkowej dłużnika. Dzieje się tak w wyniku podważenia skuteczności czynności prawnych dłużnika, które doprowadziły dłużnika do stanu niewypłacalności lub też które już istniejącą niewypłacalność pogłębiły. Wierzyciel może się bowiem domagać uznania takich czynności za bezskuteczne w stosunku do niego. Bezskuteczność ta ma charakter względny, ponieważ zachodzi tylko w stosunku do wierzyciela, który czynność zaskarżył. W rezultacie, w przypadku orzeczenia przez sąd o bezskuteczności określonych czynności prawnych dłużnika, wierzyciel będzie miał prawo dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności – z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej (będącej beneficjentem podważonej przez sąd czynności dłużnika) – z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.

Wierzyciel będzie miał zatem możliwość szukania zaspokojenia faktycznie poza majątkiem dłużnika. Wierzytelność będzie wówczas egzekwowana bezpośrednio z majątku osoby trzeciej, która w wyniku nielojalnego zachowania dłużnika osiągnęła korzyść. Wyrok uznający bezskuteczność określonej czynności prawnej przenoszącej przedmiot lub prawo z majątku dłużnika do majątku osoby trzeciej, nie powoduje ich powrotu do majątku dłużnika, lecz jedynie daje wierzycielowi prawo zaspokojenia się z tego przedmiotu lub prawa, pozostających nadal w majątku osoby trzeciej, przed jej wierzycielami. Wierzyciel może prowadzić egzekucję z tego przedmiotu lub prawa na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi, bez konieczności uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko osobie trzeciej.

Źródła:
1) red. dr. hab. Konrad Osajda, kodeks cywilny. Komentarz, 2019;
2) wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2011 r., w sprawie II CSK 3/11;
3) postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 kwietnia 20111 r., w sprawie IV CSK 375/10.
WRÓĆ keyboard_arrow_right